Bàn tính soroban là một vật dụng tính toán cực kỳ phổ biến mà hiện nay một số nước châu Á vẫn sử dụng trong tính toán. Ngoài ra bàn tính cũng được sử dụng trong các lớp học về dạy toán tư duy Soroban cho trẻ. Trong bài này hãy cùng Toán Soroban tìm hiểu về bàn tính này nha.
1. Bàn tính soroban là gì?
Soroban là một bàn tính phát triển tại Nhật Bản (thường được gọi là bàn tính Nhật Bản).
Soroban có nguồn gốc từ bàn tính cổ đại ở Hy Lạp đã được tạo ra hơn 26 thế kỷ trước. được sử dụng để đếm hàng hóa giao dịch trên một bảng đá cẩm thạch. Sau đó, chiếc bàn tính cổ đại này đã lan truyền sang các khu vực phía đông và Roman Empire.Sau đó, nó được du nhập sang Trung Quốc qua con đường tơ lụa. Ở đây người dân Trung Quốc đã sáng tạo nên một loại bàn tính riêng đó là loại bàn tính có 2 hạt ở trên và 5 hạt ở dưới. Cuối cùng, bàn tính Trung Quốc đến Nhật Bản trong thế kỷ 16 thông qua giao dịch giữa Trung Quốc và Nhật Bản và đã được cải tiến thành chiếc bàn tính hữu ích cho đến tận ngày nay.
Loại bàn tính là một trong những công cụ tính toán cần thiết trước khi máy tính điện tử được sử dụng rộng rãi tại Nhật Bản. Tuy nhiên, Soroban đã được đánh giá là một công cụ tuyệt vời để giáo dục cho trẻ em hiểu và nhận ra con số.
2. Cấu tạo của bàn tính soroban chuẩn?
Ngày xưa bàn tính Soroban thường là các bàn tính gỗ. Hiện tại do công nghệ và khoa học phát triển nên có thêm các bàn tính Soroban nhưa. Dưới đây là những thành phần cơ bản của bàn tính Soroban
Khung bàn tính
Thanh ngang
Chia bàn tính làm hai phần. Phần trên là các hạt có giá trị bằng 10 lần các hạt ngay bên dưới
Trục dọc:
Giữ hạt bàn tính, Số trục của soroban luôn là số lẻ không nhỏ hơn 9. Soroban tiêu chuẩn có 13 trục nhưng những soroban có ứng dụng nhiều hơn lại có số trục lên đến 21, 23, 27, thậm chí đến 31. Điều đó cho phép thể hiện được số có nhiều chữ số hơn hay thể hiện nhiều con số cùng lúc. Mỗi trục lại thể hiện một chữ số; càng nhiều trục càng thể hiện được số nhiều chữ số hơn.
Hạt bàn tính
- Một hạt ở phía trên thanh ngang: có giá trị bằng 5
- Bốn hạt dưới thanh ở dưới thanh ngang: mỗi hạt có giá trị bằng 1
- Điểm đơn vị: là chấm trắng nhỏ nằm trên thanh ngang để quy định hàng đơn vị trong các số.
Vật liệu
Hầu hết soroban ở Nhật đều có khung được làm từ gỗ với trục bằng gỗ, kim loại, tre hay cây mây. Hạt thường được làm từ gỗ nhưng đặc biệt ở ngoài Nhật Bản, hạt có thể được làm từ đá hay bằng nhựa. Hạt thường có hình nón đôi (hai hình nón có đáy chung hình tròn).
3. Cách biểu diễn số và cách sử dụng bàn tính soroban
Cách biểu diễn số
Để biểu diễn một con số trên một trục, di chuyển các hạt trên trục.
- Để biểu diễn số 0, di chuyển hạt “5” lên phía trên và 4 hạt “1” xuống dưới như hình.
- Để thể hiện từ 1 đến 4, lần lượt di chuyển từ 1 đến 4 hạt “1” lên trên.
- Để diễn tả số 5, dồn 4 hạt “1” xuống dưới và đẩy hạt 5 xuống dưới.
- Để diễn tả số lớn hơn 5, giữ hạt 5 phía dưới và đẩy lần lượt từng hạt 1 lên.
Cách tính toán cơ bản
Cách cộng trừ trên soroban giống như bất cứ một bàn tính nào khác. Di chuyển các hạt thể hiện giá trị mong muốn.
Có nhiều cách để thực hiện phép nhân hay chia trên soroban, nhất là những cách làm của người Trung Quốc khi suanpan được du nhập đến Nhật Bản. Hiệp hội Bàn tính Nhật Bản đã đề nghị các cách cơ bản, tiêu chuẩn nhất cho cả hai phép nhân chia. Theo đó, chỉ cần sử dụng một bảng tính nhân. Cách này được lựa chọn vì tính hiệu quả và tốc độ tính toán. Tuy nhiên nó chỉ có tác dụng với những soroban trước thập niên 30.
4. Ứng dụng của bàn tính Soroban ngày nay
Soroban còn được dạy trong các tiết Toán bậc Tiểu học. Khi đi học, học sinh mang theo hai bàn tính: một bàn có thiết kế hiện đại và một bàn có thiết kế xưa hơn (1 hạt “trời”, 5 hạt “đất”).
Những người học soroban thành thạo có khả năng tính toán trong đầu, không cần phải có một soroban thực tế. Việc tính toán đó gọi là anzan (暗算 Ám Toán) trong tiếng Nhật. Khi học sử dụng soroban cấp độ trung cấp, người học trung cấp sẽ được yêu cầu tính toán nhẩm bằng cách tưởng tượng ra một soroban (hay bất cứ một bàn tính nào) để giải toán.
Môn toán tư duy soroban là một trong những môn toán phổ biến khắp thế giới hiện nay.
Soroban cũng là cơ sở phát triển hai loại bàn tính dành cho người.
Toán Soroban đã giới thiệu cho các bạn về bàn tính soroban. Hy vọng bài viết trên giúp các bạn hiểu rõ hơn về bộ môn này
